Tecim Bakanı Mehmet Muş, İhracatı Ihya Anonim Şirketinin (İGE EKMEK) bugüne kadar kısaca 2 bin 800 konfirme referans kapsamında ihracatçılara 9 milyar liranın üzerinde kefalet sağladığını belirtti.

Muş, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, bakanlığının 2023 yılı bütçesine ilgili yaptığı sunumda, Kovid-19 sonrası tedbir zincirlerinde ortaya çıkan aksaklıklar, enflasyonist müstevi, küresel finansal sıkılaşma politikaları ve jeopolitik gerilimlerin, global iktisadi aktiviteyi yavaşlattığını ve bakir riskleri ortaya çıkardığını bildirdi.

Emtia fiyatlarındaki yükseliş ilkin olmak üzere, Kovid-19 sonrası toptan arzın aceleci artan şakirt bedel verememesi, hazırlık zincirindeki bozulmalar ve geri hizmet sorunları kabil nedenlerin umum dünyada yüksek enflasyonu birlikte getirdiğine işaret eden Muş, enerji ve emtia fiyatlarındaki efdal artışlara dikkati çekti.

“Türkiye içi yıpranmamış fırsatlar yaratıyor”

Muş, kış aylarına yaklaşılırken küresel çapta gaz tedarikinde kilolu sorunlar yaşandığını, bu durumdan sunu çok etkilenen bölgenin en nazik dış satım pazarı olan Avrupa Birliği (DENIZ) olduğunu bildirirken, “Küresel ölçekteki parçalanmamış bu pahal gelişmelere rağmen Türkiye ekonomisi üretmeye, istihdam sağlamaya ve Türk mallarını dünyanın dört bir yanına ihraç etmeye bitmeme etmiştir. Bu yılın evvel yarısında ekonomimiz yüzdelik 7,5 büyümeyle dinç performansını sürdürürken, büyümenin yaklaşık yarısı mal ve hizmet ihracatından kaynaklanmış ve ihracat büyümenin antipatik gücü olmaya bitmeme etmiştir. Türkiye ekonomisi pandemi öncesi döneme bakarak 3 milyon 400 binin üstünde arttırma istihdam yaratmıştır. 2022 yılı Aile ayına nazaran de bakıldığında sağlanan arttırma istihdam 1 milyon 100 bin kişinin üzerindedir.” diye niteleyerek konuştu.

Dünya ekonomisine kül entegrasyon sağlamış olan Türkiye’nin küresel ekonomik gidişattan natürel namına etkilendiğine dikkati çekici Muş, “Bununla Birlikte, salgın ve kavga dolayısıyla tanıdık alternatif tedarikçi taharri ve bölgeselleşme eğilimleri, Türkiye’nin global hazırlık zincirlerindeki konumu ve ihracatı için yeni fırsatlar üstelik yaratmaktadır.” ifadesini kullandı.

“Iş çeşitlendirmesi üzere lüzumlu çalışmaları yürütüyoruz”

Muş, ihracatın ocak-ilk teşrin döneminde sabık yıla göre yüzde 15,4 artarak 209,5 milyar dolara ulaştığını aktarırken, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu rakamlarla, ihracatta hem evvel 10 kamer bazında, hem da mahiye bazda sunu yüksek seviyelere ulaşmış bulunuyoruz. 2022 yılının 10 ayında dünyanın ayrımlı coğrafyalarına yaptığımız ihracat zihayat tıpkı şekilde artmaya devam etmiştir. Oransal kendisine arz çok dış satım artışı Amerika kıtasına gerçekleşirken, yer yetişkin ticari partnerimiz olan SU’ye ihracatımız yüzdelik 13,5 kalık, DENIZ ile ticaret fazlamız 9,7 milyar dolara ulaşmıştır. Müttehit Krallık’la ticaretimizde ise 6 milyar dolar aut ticaret dahası vermektedir. Bu liyakatli takat sınırı, toptan ölçekteki damarlı faktörlerin beraberinde paritedeki düşüşün bile dış ticaretimiz üzerindeki gösterişli olumsuz etkilerine rağmen sağlanmıştır. 2021 Ocak ayında 1,22 seviyesinde olan dolar/avro paritesi, 2022 Teşrinievvel ayında sayı farkı 0,98’e büyüklüğünde gerilemiştir. Paritenin evvel 10 ayında ihracatımıza 12 milyar dolar ve dış ticaret açığına ise 2,8 bilyon dolar menfi etkisi olmuştur.

Yılı tutmak amacıyla olduğumuz bu günlerde karşımıza sâdır risk ve belirsizliklerin, önümüzdeki dönemde elan dahi artması muhtemeldir. Global anlamda tüm ülkelerin yüz yüze kaldığı print tıpkı zaman hepimizi bekliyor. DENIZ’dahi elan birlikte zayıflaması muhtemel dilek, ihracatımız üstünde risk yaratmaktadır. Bu nedenle, ihracatçılarımızı almaşık pazarlara yönlendirerek muamele çeşitlendirmemizi pekitmek üzere lazım çalışmaları yürütüyoruz.”

İthalatın bile 10 mahiye dönemde güzeşte yıla bakarak yüzdelik 39,5 artarak 300 bilyon 553 milyon dolar seviyesinde gerçekleştiğini nâkil Muş, ilkin enerji görünmek üzere mal fiyatlarındaki artışların emtia ithalatçısı konumunda olan Türkiye ithalatı üstünde aracısız ve dokunaklı bir artım yarattığına bel etti.

Enerji ithalatının 10 ayda sabık yıla göre yüzdelik 118,4, yani 43,7 milyar dolar arttığını bildiren Muş, “Bu artışta fiyatların deli dolu olduğunu görmekteyiz. Filhakika 2022 Ev-Ağustos döneminde erke dış alım miktar endeksi yüzdelik 10,2 düşüş gösterirken erke dış alım vahit ayar endeksi yüzdelik 166,4 artmıştır. Son dönemde değerli ithalatında yaşanan yükseliş bile ithalat faturamızı balaban ölçüde arttırmaktadır. Bütün değerli ithalatı geçtiğimiz yılın evvel 10 ayına göre yüzdelik 198,4, yani 10,1 bilyon dolar artmıştır. Zımnında ithalatta izlenen artışın yüzde 63’ü enerji ve altın kaynaklı olduğu aşikardır.” değerlendirmesinde bulundu.

Nazır Muş, ihracatçıların finansmana erişiminde teminat sorununun ortadan kaldırılması, krediye erişimlerinin kefalet suretiyle sağlanması için TİM ile Eximbank’ın özkaynaklarıyla kurulan İGE ZIYAN ETMEK’nin mart kocaoğlan bakımından faaliyete geçtiğini ve temmuz ayında sermaye yapısının güçlendirildiğini anımsatırken, “Bu vesileyle inanca sorunları aceleten çözülüyor ve ihracatçılar bundan sonra cesaret ahzetmek amacıyla fabrikasını, arsasını bankaya tutu yöneltmek zorunda kalmıyor. Bugüne kadar İGE ZIYAN ETMEK vasıtasıyla kısaca 2 bin 800 tasdikli müracaat kapsamında 9 bilyon liranın üzerinde kefillik sağlanmıştır. Türk Eximbank, 2022 yılının 10 ayı bakımından ihracatçılarımız üzere 37,3 bilyon dolar finansman desteği sağlamıştır. Banka, arsıulusal ve lehçe bankacılık ve finans kuruluşları ile imzaladığı anlaşmalarla ilave finansman imkanları sunmaya devam etmiş ve yılbaşından itibaren 1,5 milyar doları aşan miktarda hamur sağlamıştır.” dedi.

Bu sene da desteklerle ihracatçıların yanı sıra olmaya bitmeme ettiklerini belirten Muş, “Servet ihracatı kapsamında 2022 yılında 13 bini aşkın firmamıza 2 milyar 250 milyon teklik tutarında bindi ödemesi yapıldı.” diyerek konuştu.

Muş, ağustos ayında yayımlanan İhracat Destekleri Karşı Değişmeyen ile ihracat desteklerinin yegâne yapı altında toplandığını bildirirken, bakir bire bir prefinansman modelini dahi hayata geçirdiklerini söyledi. Müracaat, inceleme ve tahakkuk süreçleri karışma edildiğinde, cümbüş ile ödeme ortada aynı müddet geçtiğini ve bu durumun ihracatçılara finansman yükü doğurduğunu nâkil Muş, yıpranmamış modelle bu yükü ortadan kaldırdıkların anlattı.

“E-İhracat Destekleri Üzerine Karar”ın üstelik ağustos ayında yayımlandığını anımsatan Muş, “Bu destek paketi ile ihracatçılarımızın ensiz dışı pazaryerlerinde im bilinirliği artarken teslimatları üstelik hızlanacaktır.” ifadesini kullandı.

“Hizmet sektörlerinde aut tecim dahası 39,3 milyar dolara daha çok”

Muş, bakım ihracatındaki artışa üstelik meni ederken, “Bu kapsamda, pandeminin etkilerini geride bırakarak 2021 yılında tıpkısı önceki yıla göre yüzdelik 74,3 artarak 61,3 milyar dolar seviyesine başarmış, tıpkısı bölüm hizmetler dengesi ise 31,7 bilyon dolar olmuştur. Bu yılın ağustos ayına ilgilendiren yıllıklandırılmış veriye baktığımızda ise bakım ihracatımız bir eski yılın tıpkı dönemine bakarak yüzde 65 artma kaydederek 76,4 bilyon dolara ulaşmıştır. Benzeri dönemde, bakım sektörlerindeki dış tecim fazlası yüzdelik 103 artışla 39,3 milyar dolara çıkmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.

Bilişim sektörüne özel tasarlanan e-Turquality, farklı adıyla Bilişimin Yıldızları Programı ile bu alanda bölgesel ve toptan anlamda hareketli şirketlerin çıkarılmasının hedeflendiğini belirten Bakan Muş, “Bakanlığımız yoluyla familya-ilk teşrin döneminde 657 firmaya 695 milyon lira bindi ödemesi gerçekleştirilmiştir.” bilgisini paylaştı.

Vekil Muş, başıboş bölgelerin sonuç yıllarda gördüğü ilgiye birlikte bel ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Öyle ki, ülkemizde kâin 19 sayı serbest bölge firmalardan gelen taleplere değer vermekte zorlanmaya başlamıştır. Bu kapsamda, kullanılmamış azade bölgelerin kurulması ve bulunan azade bölgelerin sınırlarının genişletilmesi için kapsamlı icraat yürütülmektedir. Alelhusus, efdal doluluk oranlarına ulaşılan Kocaeli, Ege ve İzmir serbest bölgelerinde yeni yatırım taleplerinin karşılanması amacıyla bahis konusu başıboş bölgelerimizin genişletilmesi Bakanlığımızın balaban ruzname maddelerinden biri olmuştur. Günindi Anadolu Azade Bölgesini Bergama’dahi kurduk, bölgenin 2023 yılında faaliyete geçmesi planlanmaktadır. Ülkemizdeki azade bölgelerde teşrinievvel sonu bakımından 27 bilyon dolar tecim hacmine ulaşılmış olup, kestirmece 90 bin kişiye istihdam sağlanmaktadır. Mağrip Küçük Asya Başıboş Bölgesinin ise 4 bilyon dolarlık ticaret hacmine ulaşması ve yaklaşık 20 bin kişiye istihdam sağlaması hedeflenmektedir.”

Domestik üretimi dampingli ve sübvansiyonlu ithalata karşı yüklenmek üzere uyguladıkları ticaret politikası araçlarına üstelik belen eden Muş, ev-teşrinievvel döneminde söz konusu uygulamalar kapsamında 13,8 bilyon dolar tutarında ithalatın önleme tabi tutulduğunu söyledi.

(Sürecek)