Kadınların dokuduğu “tokalı örtme” geleceğe taşınıyor

MEHMET EMİN YAVUZ/ELİF SARIHAN – Bolu’birlikte kadınlar, Kederli’ün coğrafi işaretli umum sanatlarından “tokalı örtme”yi tezgahlarda dokuyarak gelecek nesillere aktarıyor.

Tarihi, kültürel ve doğal güzelliklerini itinayla koruyan Göynük’e has tıpkısı çeşit başörtüsü olan ve 2016’de Türk Nişancı ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) aracılığıyla tescillenen tokalı örtme, belediye bünyesindeki El Sanatları Eğitim Bilimi Merkezinde dokunuyor.

Unutulmaya yüz tutmuş el sanatının yaşatılması üzere kursların de verildiği merkezde tahminî 2 ay süren eğitimlere katılan 18-60 gözyaşı aralığındaki kadınlar, yırtıkça öğreticiler nezdinde tezgahlarda tokalı örtme dokuyor.

Bir geleneği yaşatmalarının beraberinde satışından gelir de elde fail kadınlar, beher motife mutluluklarını, hüzünlerini, sevgilerini ve özlemlerini işliyor.

Elemli Belediyesi Ahali Sanatları Terbiye Merkezi eğitmeni Merve Akı, AA muhabirine, İŞKUR işbirliğinde kestirmece 10 yıldır bitmeme eden kurslarda 150’yi fazla kadına terbiye verdiklerini söyledi.

Eğitim alan kadınların evinde dokuduğu tokalı örtmeleri Üzüntülü esnafı marifetiyle turistlere sattığını anlatan Akı, “Kursiyerler bu döngüyle hem unutulmaya beniz tutmuş halk sanatının geleceğe aktarımına hem bile aile ekonomisine yardım sağlanmış oluyor.” diye konuştu.

Akı, “tokalı örtme” isminin, çarliston marka üzerindeki gücük kenar saçaklarına bağlanan kırmızı püsküllere yörede “toka” denilmesiyle ilgisinin bulunduğunu bel ederek şunları kaydetti:

“Tokalı örtmenin yapım aşaması oldukça müşkül. Tezgaha girmeden esbak kısım az çok muhteşem. Pamuk ipliği kullanıyoruz. Bürümcük, kıvrak dediğimiz aynı iplik ve pamuktan yapılıyor, düğümlü aynı yapısı var. Bunu aracısız tezgaha taktığımızda düğümlenerek kopabiliyor. Tığ bunu geçmiş unla pişiriyoruz. Unla çirişleme işlemini yaptıktan sonradan çividen çiviye gerdirerek çözgüsünü yaptırıyoruz. Arış sonrasında heyetiyle haline getirip tekstil tezgahımıza takıyoruz.”

Oluşum tezgahının başına güzeşte kadınların duygularını motiflere yansıttığını dile getiren Akı, “Tokalı örtünün alınlık dediğimiz kısmında dip desenler varsa ‘mutsuzum, üzgünüm’ şeklinde ide veriliyor. El beyninde o kadına ona göre davranılıyor. Elan faal elvan varsa ‘mutluyum, neşeliyim’ anlamına geliyor. Desenlerde yüzük taşı var ise namzet veya adaklı, hece taşı var ise matemli, leşker başı var ise eşinin, oğlunun leşker olduğu biliniyor, o şekilde davranılıyor.” ifadesini kullandı.

Share: