MUHAMMET TARHAN/NAZLI YÜZBAŞIOĞLU – NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya’nın bir çekirdeksel savaşın kazananının olmayacağını anlaması gerektiğini ve Ukrayna’nın kendini defans hakkına sahip bulunduğunu belirterek, “Şunu anlamalıyız kim bu savaşı (Rusya Ululuk Başkanı Vladimir) Putin başlattı. Onun tercihiydi. Bu savaşı isterse erte bitirebilir.” dedi.

Stoltenberg, değişik temaslarda mevcut olmak üzere geldiği İstanbul’da AA muhabirlerinin gündeme ilgili sorularını yanıtladı.

ISTIFHAM: “Reisicumhur Recep Tayyip Erdoğan’la müzakere sonrası paylaştığınız mesajı gördük. Kendisinden aldığınız sunu makro mülahaza neydi?”

Stoltenberg: “Tabiatıyla sunu eke tema, ikimizin de Ukrayna’yı desteklemenin ve Rusya’nın Ukrayna’ya cebin bu saldırgan savaşını sona erdirmenin önemi üstünde anlaşmamız oldu. Hem Ukrayna’ya destek sağlamada hem birlikte Ukrayna’dan tahıl ihracatını sağlayıcı anlaşmayı kolaylaştırmada yaptıklarından dünya Reisicumhur Erdoğan’a ve Türkiye’ye teşekkürlerimi sundum. Bu, gıda fiyatlarının düşmesine koruyucu ve başta çöllük ülkeler tevessül etmek üzere parçalanmamış dünya amacıyla önemlidir. Türkiye, bunu cins kılmada kilit çalım oynamıştır.”

ISTIFHAM: “Güzeşte, Çanakkale’ye bire bir ziyarette bulundunuz. Neler hissettiniz?”

Stoltenberg: “Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’la oraya her an anıtları yok etmek ve savaşın bilcümle vahşetinin birlikte savaşı önleyerek barışı misyon edinmenin önemini hatırlamak iri bir onurdu. NATO, işte tamlık bile bu yüzden yani barışı müzaheret etmek için var. Bu nedenle NATO müttefiklerinin hiçbirinin saldırıya uğramamasını sağlamak için NATO’da alay malay durmamız gerekiyor.”

SORU: “NATO ortamında Rusya-Ukrayna Savaşı’nın bitmesini değil, uzamasını, böylecene Rusya’nın yıpranmasını ikbal eden üyeler kabil mi? Bu, NATO’yu elbet etkiler? Tekmil üyelerin savaşın tezelden demin sona ermesi üzerine hemfikir olduğunu görebiliyor musunuz?”

Stoltenberg: “Elbette cümle bu savaşın bitmesini lüzumlu ancak bunun ne olduğunu anlamamız gerekiyor. Bu, tıpkısı atak savaşı. Rusya, Putin tıpkı özge ülkeyi nehiy ediyor. Bittabi Ukrayna, Rusya’nın bu saldırılarla ele geçirdiği topraklarını baştan ahzetmek için kendini defans hakkına sahip. Şurası anlamalıyız ki bu savaşı Putin başlattı. Onun tercihiydi ve bu savaşı isterse erte bitirebilir.

Aynı zamanda şurası bile anlamalıyız ki Putin ve Rusya, savaşmayı bırakırsa barışa kavuşacağız. (Ukrayna Büyüklük Başkanı Volodimir) Zelenskiy ve Ukrayna savaşmayı bırakırsa Ukrayna, müstakil ayrımsız hâkim millet yerine varlığını sona erdirecek. Zımnında Ukrayna’yı tavlandırmak, onların kendilerini savunmalarını nail olmak üzere bir sorumluluğumuz var.

Bittabi, bu savaşın ayrımsız aşamada müşavere masasında sona ereceğine inanıyorum ancak Ukrayna’nın müşavere masasında neler başarabileceğinin banko savaş alanındaki güce mecbur olduğunu üstelik biliyoruz.

Nedeniyle Ukrayna’nın bağımsız milletvekili bire bir kavim kendisine buyruk sürmesini istiyorsak ülkenin elini pekitmek ve Ukrayna amacıyla kabul edilebilir tıpkı akıbet veya enformasyon olasılığını en son düzeye derk etmek amacıyla Ukrayna’ya askeri bindi sağlamamız gerekiyor.”

ISTIFHAM: “Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya katılması yerinde bu ülkelerde örgütün çekirdeksel kapasitesinin konuşlandırılması ustalık olarak tür olacak mı? Örgüt kararlarını konsensüsle alıyor ama bire bir Genel Yazman namına sizce teşekkül böyle bire bir konuşlandırmayı değerlendirmeye almalı mı?”

Stoltenberg: “Çekirdeksel duruşumuzu ve konuşlandırmalarımızı tahvil planımız yok yani bu bire bir iş olmadı. NATO, tıpkısı defans ittifakıdır. Tabiatıyla Türkiye’nin de karışma olduğu tamlık NATO müttefiklerinin, Madrid’deki zirvemizde Finlandiya ve İsveç’i İttifak’a katılmaya nida etmesini memnuniyetle karşılıyorum. Antrparantez Türkiye, Finlandiya ve İsveç, kuma memorandumu akseptans etti.

Ve deminden Finlandiya ve İsveç’in terörle savaşım konusundaki güçlendirme yasalarını uygulamaya koyduğunu, Türkiye’ye cebe ihracatı üzerindeki mecmu kısıtlamaları kaldırdığını gördük. Türkiye, Finlandiya ve İsveç’in buluştuğu ve terörle savaş üstüne, daha birçok konuda gelişigüzel çalıştıkları temelli mekanizmayı, yapıyı oluşturduk. Bu nedenle haziranda imzaladığımız Katılım Protokolü’nü onaylamanın ve iştirak sürecini tamamlamanın zamanının geldiğini düşünüyorum.”

SORU: ” Dünya, çekirdeksel savaş tehlikesini aklından çıkaramıyor. NATO, yekpare üyelerini böylesi tıpkı hınç senaryosundan koruyabilecek kapasiteye sahip mi?”

Stoltenberg: “NATO, tarihin yer canlı ittifakıdır. NATO, dünyanın askeri gücünün yüzdelik 50’sini temaşa ediyor. Tabiatıyla kim umum NATO müttefiklerini korumaya ve savunmaya hazırız. Bu, benzeri çatışmayı yakmak amacıyla değil, çatışmayı engelletmek içindir. Eğer tıpkı bağlaşık saldırıya uğrarsa eksiksiz İttifak’ın NATO’nun temel görevi olan ‘Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için’ şeklinde bedel vereceği banko açıktır. O devir barışı koruyabilir, savaşı önleyebiliriz.

Rusya’dan gördüğümüz, pervasızca ciddi nükleer retoriktir. Rusya, tıpkı çekirdeksel savaşın kazananının olmayacağını, katiyen savaşılmaması gerektiğini ve Rusya üzere ciddi sonuçları olacağını anlamalıdır. Dolayısıyla çekirdeksel silahların herhangi bir şekilde kullanılması, Rusya’nın olmasını kesinlikle engellemesi gereken aynı şeydir.”

ISTIFHAM: “Putin’in açıklamalarına rağmen Rusya’nın Ukrayna’dahi nükleer cebe kullanma ihtimali size göre halen erdemli mi?”

Stoltenberg: “(Rusya’nın) Temas çekirdeksel cebe istimal olasılığı halen düşük ama bir zamanda sonuçlar de haddinden fazla iri ve tahripkâr. Bu yüzden riski ciddiye almamız gerekiyor. Rusya’nın yaptıklarını yakından izlem etmemizin nedeni birlikte bu. Şimdiye büyüklüğünde nükleer duruşlarında seçkin değişiklik görmedik amma biz izlemeye devam edeceğiz ve teyakkuzdayız çünkü Rusya’nın Ukrayna’dahi çekirdeksel silah kullanmasını engellememiz gerekiyor.”

ISTIFHAM: “NATO’nun Ukrayna’ya güvenli iletişim, insansız etkin sistemler ve mahrukat gibi yardımlar sağladığı biliniyor. Size göre daha çok bu yardımların niteliği çıktı kırıcı silahlara dönüşmeli mi? Bu yönde üyelerinizden güçlü ayrımsız talep var mı?”

Stoltenberg: “NATO müttefikleri ve NATO, (Ukrayna’ya) bir nice ayrımlı türde bindi sağlıyor. Antrparantez mahrukat, kışlık giysiler, iletişim sistemleri üzere ölümsek olmayan destekler da büyük ehemmiyet taşıyor amma elbette kim bayıltıcı silahlar ve kırıcı silahlar da oylumlu. NATO müttefiklerinin birlikte Ukrayna’ya bati ve çağdaş silahlar, zırhlı vesait, mufassal menzilli toplar ve mufassal menzilli sistemler sağlamasını da memnuniyetle karşılıyorum.

Bu ikmaller, modern cebe sistemleri de her sabık dönme cidal alanında ayırt yaratıyor. Ukrayna ordusunun cidal alanında kazandığı fütuhat, elbette gelişigüzel dönem sergiledikleri yiğitlikleriyle, cesaretleriyle Ukraynalı askerlere aittir fakat elbette NATO müttefiklerinden ve ortaklarından aldıkları bindi köylü püskürtmelerini, topraklarını kavrayışsız almalarını ve savaştaki ivmeyi korumalarını gibi kıldı.”