Prof. Dr. Sadakat Kolaylı: “Ülkemiz bir bal ülkesi”

KTÜ Selen Literatür Fakültesi Kimya Bölümü Akademisyen Prof. Dr. Bağıntı Kolaylı:

“Türkiye bal çeşitliliği itibarıyla birlikte dünyanın yeryüzü iyilerinden; Bizdeki büyüklüğünde bal çeşitliliği olan tıpkısı bambaşka büyüklük yok”

“Sabık yıl kestirmece 110 bin ton bal üretilirken bu sene daha hesap yapılmadı ama 150-200 bin titrem civarında bal ürettik”

“Türkiye’nin genelinde bal verimi faziletkâr; Bu yıl bal üreticilerinin yüzü güldü”

“Bal ihracatımız her an artıyor, hele Ortadoğu ülkelerine Arap ülkelerine bal ihracatımız var”

TRABZON – Karadeniz Teknik Üniversitesi Veri Yazın Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ilişik Kolaylı, Türkiye’nin bal üretimi ve bal çeşitliliği itibarıyla dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer aldığını belirterek bu zaman bal üretimi açısından haddinden fazla mübarek geçtiğini söyledi.

Bu sene bal üretimi henüz umum adına hesaplanmadığını ancak bu rakamın 150-200 bin ton seviyelerinde olduğunu anlayış ettiklerini tamlayan Kolaylı, vakit kaybetmeden kestane balında çekicilik şartlarından dolayı verimin bir iki olduğunu kaydetti.

Türkiye bulunduğu coğrafi konumundan ortalık Asya, Avrupa ve Afrika’nın parçalanmamış bir intikal noktası olması nedeniyle şanslı nebatat coğrafyasına hakim pozisyonda bulunduğunu tabir fail Kolaylı “Bu nedenle Türkiye hem bal üretimi hem de bal çeşitliliği itibarıyla dünyanın önde mevrut ülkelerinden birisi. Bal üretimi bakımından bir numara tam Çin, ikinci tam Hindistan üçüncü tam dahi Türkiye geliyor. Normalde sabık yıl kestirmece 110 bin ton bal üretilirken bu sene daha hesap yapılmadı ancak 150- 200 bin titrem civarında bal ürettik. 2022 yılı balcıların haddinden fazla bahtiyar olduğu bire bir sene. Çoğu bölgede bal verimi çok yüksekti hemen kestane balında mahsul düşük oldu, o bile Karadeniz Bölgesinin çok yağış almasından kaynaklandı. Çünkü kestane balı yaklaşık 2 haftalık benzeri süreçte toplanıyor. O dönemde bazen bölgelerde çok baran olduğu için kestane balı verimi azaldı. Onun dışında hele Şarki Küçük Asya Bölgesi Erzurum, Gümüşhane, Bayburt, Bingöl, Hakkari’ye doğru gittiğimiz ahit verimli miktarda bal verimi oldu. Sonsuz arıcılarla temas halindeyiz, üreticiler bu yıl bal üretimi bakımından bayağı memnunlar. Karadeniz Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi bu sen arz şanslı bölgelerden. Esasen Türkiye’nin genelinde bal verimi yüksek, dolayısıyla bu sene bal üreticilerinin yüzü güldü bu bakımdan çok mutlular. Türkiye tıpkı bal ülkesi ve bal çeşitliliği bakımından da dünyanın en iyilerinden. Bizdeki büyüklüğünde bal çeşitliliği olan tıpkı mutluluk namevcut” dedi.

“Deli yavru ağır rabıta var”

Türkiye’nin bal ihracatının giderek arttığına dikkat çekici Prof. Dr. Bağlılaşım Kolaylı, “Bal ihracatımız giderek artıyor, alelhusus Ortadoğu ülkelerine, Gündüz Feneri ülkelerine bal ihracatı var. Sahadan aldığımız bilgiler de bunu destekliyor. Özellikle az dışından orman gülü balını düz, kullanan ülkeler var. Gine sahadan aldığımız bilgilere bakarak yurt dışından çokça temenni geldiği ifade ediliyor. Hele Orman gülü balına (deli bal) bire bir bağ var ancak bu ilginin sebebini tığ bibi çözemedik” diyerek konuştu.

Orman gülü balının yüzdelik 95 oranında Türkiye’birlikte üretildiğini vurgulayan Kolaylı, “Orman gülü balı, deli bal kendisine birlikte adlandırılıyor. Ekincilik ve Orman Bakanlığı satışı durduruldu. Orman gülü balı namına ta acı bal kendisine dahi satılamıyor. Gördüğümüz kadarıyla bu balı umum altından çiçek balı diyerek çokça alıp kullananlar var. Bizde esasta bu konuda dikkati koymak istiyoruz. Orman gülü balı dünyada yüzde 95 oranında Türkiye’dahi üretiliyor. Türkiye menşeili bal. Bu bal, tıbbı bal olma potansiyeli haddinden fazla faziletkâr. Özellikle faziletkâr tansiyon hastalarının bu balı tüketebilir olması ama balla ilgilendiren ehliyetli araştırma namevcut. Bu baldan kaynaklanan zehirlenmeler vakalar var, makaleler çok merkum fakat bu balın tıbbı aynı bal namına kullanılma potansiyeli ile ilişkin araştırmalar ensiz” şeklinde konuştu.

“Deli baldan umar yapalım pekâlâ değerlendirelim”

Prof. Dr. Bağlılaşım Kolaylı, akademik camiayı balla ilgili iş yapılmasını tavsiye ettiklerini belirterek şunları söyledi:

“Bilgelik insanlarına sesleniyorum; Türkiye’birlikte onlarca eczacılık fakültesi var, farmakoloji birimleri var. Bu balı lütfen alıp değerlendirin. Bu baldan deva yapalım. Bizim özümüz bu bal. Doğu Karadeniz Bölgesi, Günindi Karadeniz Bölgesi, Sarp’tan Kırklareli’yle kadar uzanan başkaca orman gülü balı evet temiz kendisine evet da sair çiçeklere karışmış namına üretiliyor. Ama, yasaklanamaz zira orman şeş tıpkısı bitki bu balın kıymetini bilemiyoruz. Eksiğimiz, ehliyetli emek veri elimizde yok. O yüzden akademik camiayı bu balla ilişkin himmet yapmasını kaynak ediyorum. Gerilim düşürücü olarak kullanılma potansiyeli faziletkâr bizim birlikte araştırmalarımız var bu konuda. İlaç olması amacıyla bire bir doğal bileşiğin evet birlikte bireşimli bileşiğin Safha 1, Faz 2, Safha 3 çalışmalarının yapılması gerekiyor. Bu çalışmalara elan henüz başlanılmadı mir aşamasında çalışmalar. O bakımdan hassas akademisyenlerin bu konuya eğilmelerini nida ediyoruz. Yabancı ülkelerde balı, baz olarak kullanıyorlar, şanslı şuruplar üretiliyor. Ayrıntılar üzere, büyükler amacıyla, yaşlılar üzere azık katkı maddesi kendisine tamamlayan tababet unsuru olarak balı kullanıyorlar. bu haysiyetle bal çıkar yol kendisine katkı maddesi adına kullanılıyor. Ağaç bal reçete diyemeyiz, buna biz besin katkı maddesi diyoruz.”

“Balın fiyatı arttıkça kalitesi artar, falsolu ayrımsız beyin”

Sahte bal üzerine ara sıra kendilerine şikayetler geldiğini da hatırlatan Kolaylı, balın fiyatı arttıkça kalitesinin arttığı yönündeki düşüncenin kavisli olduğunu söyledi. Kolaylı, açıklamalarını şöyle sürdürdü:

“Yapmacıklı bal üzerine bize da kimi vakit şikayetler geliyor. Genelde tüketiciler balı baktığım ahit bal sahte midir, değil midir? Elbette anlayabilirim? Balı koklamayla maatteessüf anlaşılmıyor değişik analizleri var. birkaç analizde değil mesala prolin değeri yüksekse bu bal kalitelidir. Müfit, prolin değeri yüksekse olur kalitelidir ancak yüzde beniz kalitelidir anlamına gelmiyor. Zira balın içine prolin birlikte katabiliyorlar. Dolayısıyla balda ölçülen 10-15 devam mütehavvil var. O parametrelerin hepsinin kemometrik kendisine değerlendirilmesi gerekiyor. Bu yüzden bal kodeksine bakarak tespit edilen parametreler ölçüldüğü takdirde balın kaliteli olup olmadığı, cali olup olmadığı analizlerle belirleme edilebiliyor. Tarım Bakanlığı onaylı ballar, ya bile arıcıların haddinden fazla gani bildiği güvendiği kimselerden aldıkları ballar kaliteli ballardır. Haddinden Fazla pahalıya satılan ballar Söz Gelişi kilo fiyatı 2 bin 3 bin TL’ye satılan ballar çokça nitelikli ballar diyemeyiz, bu da aynı matlup. Balın fiyatı arttıkça kalitesi artar, falsolu bir beyin. Etraflı yıllardır ballarla çalışıyorum rastgele dolaşma benzeri derinti bal geliyor bize amma maalesef 150-200 TL’ye satılması gereken balı 2-3 bin TL’ye satabiliyorlar, bunları dahi görüyoruz. Efdal fiyatlıdır diye bu bal çokça kalitelidir anlamı çıkmıyor. Tüketicilerin bu konuda de açıkgöz olması gerekiyor. Anzer balı faziletkâr fiyatlara satılan tıpkı baldır. Anzer balının tıpkısı marka değeri oluşmuştur çokça az üretilen tıpkı incik. Ihtimal bu yıl bir titrem iki titrem üretilmiştir, bu sene biraz daha eli nimetli geçtiği için. Bu sunu dilek meselesi. Doğrusu Anzer balı coğrafi işaretli olduğundan talepte fazla olunca fiyatı otomatikman artıyor. Buna benzeri itirazımız yok, gibi fakat başka çiçek ballarında bunu görüyorum 850 TL, bin TL, bin 500 TL’ye satılıyor.”