Osmanlı İmparatorluğu’nun yeryüzü tafsilatlı süre tahtta mütezayit padişahı Kanuncu Şehriyâr Süleyman Eğlek’ın vefatının üzerinden 456 yıl geçti.
AA muhabirinin kaynaklardan derlediği bilgilere göre, babası Osmanlı İmparatorluğu’nun 9’uncu padişahı Ağır Melik Tamam, annesi Ayşe Hafsa Sultan olan Odalık Süleyman Eğlek, 6 Son Teşrin 1494’te babasının mutasarrıf olduğu Trabzon’bile doğdu.
Çocukluk yılları Trabzon’birlikte geçen 1. Süleyman, marifet, kült, askeriye ve gökçe yazın alanlarında eğitim almak üzere Topkapı Sarayı’nda mevcut Enderun’a gönderildi.
Saruhan alem beyliğine 1513 yılında atanan Sultan Süleyman Han, babası 1. Düz’in 22 Ilkgüz 1520’bile ölümü üzerine İstanbul’a gelerek, 30 Eylül 1520 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nun padişahı namına kara tahta bundan sonra.
Kaynaklarda yer alan bilgilere göre, Venedik Elçisi Bartolomeo Contarini, eskimemiş kara tahta çıkan 1. Süleyman’ı “26 yaşında, teferruatlı ancak sırım üzere ve erkân nezaretli. Boynu az buçuk aşkın etraflı, yüzü tutkun, burnu kartal gagası gibi kıvrık. Silüet kabil bıyığı ve epey bir sakalı var. Cildi az buçuk içki olsa üstelik yüzü az çok alımlı çalımlı. Derisi solgunluğa akıntılı. Akıllı bire bir hükümdar olduğu söyleniyor ve sistem onun saltanatının okşayıcı olacağını umuyor.” diye tanımladı.
İlk seferine gücük benzeri sürede daha çok
Hükümdar Süleyman Eğlek, tahta çıktıktan sonradan önce seferini, 18 Mayıs 1521’bile Macaristan Krallığı’nın hakimiyetindeki Belgrad’a yaptı. Belgrad’ı Osmanlı topraklarına katan Şehriyâr Süleyman Konak, bir sonraki seferini ise Akdeniz’bile hakimiyet yapmak açısından cesim olan Rodos Adası’na düzenledi.
Rodos seferini başarıyla bütünler 1. Süleyman, el dönüşünde çocukluk yıllarından beri arkadaşı olan has odabaşı Pargalı İbrahim’i 27 Haziran 1523’te sadır kendisine atadı.
Osmanlı İmparatorluğu’nun Akdeniz’deki etkisini tasarruf etmek için 1532’da Barbaros Hayreddin Paşa’yı Armada-yı Humayun’un başına getiren Kanuni Melik Süleyman, devlete alın çıkan isyanları destekleyen Safevilere yönelik Irakeyn Seferi’ni düzenledi. Posta esnasında evvel Tebriz’e peşi sıra Bağdat’a giren 1. Süleyman, seferdeki sonuçsuzluk ve ocak ortamında çekişmeler cihetiyle Pargalı İbrahim Vakur’yı 15 Mart 1536’birlikte idam cezası ettirdi.
Osmanlı’nın Akdeniz’deki hakimiyeti güçlendi
Barbaros Hayreddin Vakur’nın komutanlığını yaptığı Osmanlı donanması ile Cenevizli Amiral Andrea Doria’nın kumandasındaki Haçlı donanması beyninde sabık Preveze Bahir Savaşı, 1536’birlikte zaferle sonuçlandı. Osmanlı İmparatorluğu’nun bu savaştan zaferle çıkması, Akdeniz’deki hakimiyetinin güçlenmesine etki etti.
1. Melik Süleyman’ın balaban oğlu Şehzade Mustafa, şarki seferindeki babasını Konya Ereğlisi’nde, 6 Teşrinievvel 1553 tarihinde geçirmek istedi. Kanuncu Hükümdar Süleyman, kara tahta sarkıtmak istediğine dair söylentiler mevcut oğlu Mustafa’yı kendisinin huzuruna çıkmak üzere girdiği otağda idam cezası ettirdi. Hükümdar Süleyman Eğlek’ın tutkun olan oğlu Cihangir bile Halep’te seferdeyken 27 Son Teşrin’üstelik ahiret yolculuğu etti.
Kanuni Melik Süleyman’ın öz namına Mimar Sinan’a düz yazı ettirdiği Süleymaniye Camii’nin yapımı kestirmece 6 sene sürdü. 7 Haziran 1557’birlikte yapımı tamamlanan caminin açılışını, 1. Süleyman cuma namazını burada kılarak yaptı.
Fransa Kralı 2’nci Henri, 30 Mesafe 1557’da, Habsburg’lar ile kestirmece 6 sene süren çekişme zımnında 1. Süleyman’a tezkere yazarak arkalama istedi.
Turgut Resi Bey ve Piyale Vakarlı kumandasındaki Osmanlı donanması 1558’bile yola imdi. Bunun üzerine İspanya Kralı 2. Felipe, Osmanlı Devleti’nin elindeki Trablus’u ahzetmek amacıyla Papa 4. Paulus’tan yardım kâm etti. İspanyol İmparatorluğu, Venedik Cumhuriyeti, Papalık Devleti, Ceneviz Cumhuriyeti, Savoie Dükalığı ve Malta Şövalyeleri’nden oluşan donanma, 10 Küçük Ay 1560’ta Trablus’a doğru yola artık. 7 Mart’ta Cerbe Adası’nı alan donanmanın, burada kermen inşa ettirmeye başladığı esnada Osmanlı donanması 11 Mayıs’ta Cerbe’ye geldi. Çevre beyninde gerçekleşen bahir muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun zaferiyle sonuçlandı.
Hürrem Padişah’ın vefatı
Kanuni Odalık Süleyman’ın hayatını etkileyen bire bir ölüm da birbirlerine sevgileri bir nice edebi esere konu olan eşi Hürrem Sultan’ın 1558’deki vefatı oldu.
Osmanlı Devleti’nin Hükümdarı 1. Süleyman aralarında çarpışma olan oğulları Şehzade Bayezid ve Şehzade Yakınlarında’in sembol yerlerini Amasya ve Konya’ya taşıdı. Konya Ovası’nda iki kardeş arasında güzeşte savaşı Şehzade Selim kazandı.
Yenilgiyle Amasya’ya dönen Şehzade Bayezid, babasının kez hazırlıklarını öğrenince Safevilere sığındı. Kanuncu, Bayezid ve oğullarını kabul etmek amacıyla Şah Tahmasb’a hamile miktarda servet ödeyerek Kars Kalesi’ni bıraktı. Şah Tahmasb marifetiyle Osmanlı’dan görevlilere tasdik edilen Bayezid ve oğulları, 23 Temmuz 1562’dahi idam cezası edilip Sivas’ta defnedildi.
Son seferi öncesi Eyüp Padişah Türbesi’nde yakarış etti
Kanuni, 1565’teki Malta kuşatmasından hezimetle dönülmesinin ardından Osmanlı Devleti’nin batıdaki yenilgi izlenimini yöneltmek üzere yeni aynı askeri harekat kararı aldı.
Bir henüz göremeyeceği İstanbul’dan Eyüp Melik Türbesi’nde yakarış ederek ayrılan 1. Süleyman, ordusuyla gelişigüzel Zigetvar’a gitti.
Gut (nikris) hastalığıyla savaş eden 72 yaşındaki Padişah Süleyman Eğlek, ordunun başında bizzat bulunduğu 13. seferinde, Zigetvar Kalesi’nin kuşatılmasından ayrımsız ahit öncesinde, 7 Eylül 1566’üstelik vefat etti.
Vefatı gizlendi
Kanuncu’nin ölümü, seferin gidişatının tehlikeye girmesi ihtimali sebebiyle adsız sansız tutuldu. Kuşatma süresince naaşı, tahtın altına gömüldü. Kalenin 42 günlük uğraş sonunda fethedilmesiyle birlikte tahta geçecek olan 2’nci Sahih’e bilgi verildi. Osmanlı Devleti’nin yıpranmamış padişahı ikinci Yakın’in Belgrad’a gelmesinin arkası sıra Kanuncu’nin ölümü resmi kendisine duyuruldu.
Osmanlı’da tahminî 46 sene tahtta kalan hükümdar, kılınan cenaze namazının arkası sıra Süleymaniye Camii’nin içerisinde meydan düz türbeye defnedildi.
Osmanlı Devleti’nin sunma detaylı müddet görev fail ve bildirme haddinden fazla sefere çıkan padişahı adına kaynaklarda yer düz Kanuni, Batı’birlikte “Heybetli Süleyman” ve “Balaban Türk” yerine anılıyordu.
Kanuni dönemindeki gelişmeler
Kanuncu, padişahlığı boyunca 6 milyon 557 bin kilometre olan Osmanlı Devleti toprağını 14 milyon 983 bin kilometreye çıkardı.
Kendisinden ilk hüküm sürmüş 9 padişahın kararlarını toplayan 1. Süleyman, biricik bire bir kanunname yayımladı. Ara Sıra kaynaklara göre, Hükümdar Süleyman Konak’ın “Kanuni” kendisine anılmasının nedeni olarak kanunlara merbut olması ve titizce takip etmesi gösteriliyor.
Babası Güç Hükümdar Yakınlarında vasıtasıyla yapımına başlanan 1. Sevap Külliyesi’nin yapımını tamamlatan Kanuni, oğlu Mehmed amacıyla Şehzadebaşı Camii’ni düz yazı ettirdi. Kızı Mihrimah Sultan amacıyla Üsküdar’daki Mihrimah Odalık Camii’ni yaptıran 1. Süleyman, hastalığı zımnında ahiret yolculuğu eden oğlu Cihangir için de Cihangir Camii’ni yaptırdı.
İstanbul’daki su ihtiyacının artması zımnında su tesislerini yenileyerek, kırkçeşme akarsu sistemini kurduran Kanuncu, ordunun sefere çıkarken geçmesi üzere Büyükçekmece’üstelik bulunan köprüyü üstelik Mimar Sinan’a düz yazı ettirdi.
İstanbul’a birçok kitap bırakan Kanuni, ayrıca Osmanlı toprakları üstünde çokça sayıda mimarlık yapıya imza attı.
Kanuni, aynı zamanda savaş ganimeti namına getirdiği eserlerle, Osmanlı’nın katalog kültüründe aktif olmasıyla dahi bilinmekteydi.
Sultan Süleyman’ın döneminde, Osmanlı’dahi eğitimde teceddüt sürecine gidildi. Medreselerdeki eğitim iki aşamaya ayrıldı. Bu kapsamda, Maltalık-ı Seman medreselerinde ahbaplık, tanrı bilimi ve gökçe yazın dallarında, Süleymaniye medreselerinde ise matematik ve tıp alanlarında eğitim bilimi verildi.
Edebi eserleriyle civar planda
Padişahların zarfında ozan kimliğiyle yöre plana sâdır ve “Muhibbi” mahlasını kullanan Kanuncu’nin divanında 2 bin 779 gazel bulunuyor. Kanuncu ayrıca tarihte, sunu çok gazel kaleme almış yaşama kendisine üstelik biliniyor.
