Kahramanmaraş merkezli 10 ili vuran depremler sonrası değerlendirmelerde kâin Jeofizik Mühendisi Hurşit Çalışkan, Bingöl, Muş, Erzincan’birlikte sakil tıpkı yer sarsıntısı beklediğini belirtti. Hurşit Deli Dolu, Erzurum’birlikte de yer sarsıntısı beklendiğini söyledi.

Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki nazik depremi Erzurumlular toplumsal iletişim araçları yöneticisi Furkan Nehir’e değerlendiren Jeofizik Mühendisi Hurşit Etkin, henüz önce bu depremlerle ait çok uyarıda bulunduklarını tabir ederek, şimdiyse Şark Anadolu Fay hattında Bingöl, Muş Varto ve Erzincan için okkalı depremler beklendiğini söyledi. Enerjik, Erzurum’un Kuzeydoğu Rum ve Gün Doğusu Anadolu Kırık Hattı’nda bulunmadığını, Erzurum’un kendisine başmaklık fay hatlarının olduğunu birlikte belirterek, bu şehirde dahi sarsıntı beklediklerini vurguladı. Bu bölgede depremin mübrem olduğunu anlatım fail Jeofizik Mühendisi Etkili, “Erzurum bölgesini değerlendirdiğimiz ant, özellikle Bingöl, Muş Varto, Erzincan’üstelik okkalı hareket olacağını düşünüyorum. Bu anlamda on paralık kaygım namevcut, olacaktır, bundan kaçış bulunmayan. Erzurum’birlikte da zelzele bekliyoruz. Bunun sebebi ise Doğu Küçük Asya Kırık Hattı’nın alt tarafı, yani güney kısmı bölgesinde çokça sıkışma oldu. Bu sıkışmalar yıldız istikametinde banko kendisini gösterecektir” dedi.

Etken, depremi arz bir iki zararla yutturmak amacıyla kategorik binaların istinatgâh etütlerinin yapılması gerektiğini ve akla yatkın zeminlere bina inşa edilmesi gerektiğine birlikte dikkat çekti. Canlı, “Yer Sarsıntısı bölgesinde bir nice sarsıntı oldu. Bunların bazıları artçı, bazıları ise anne depremdir. Birbirinden farklı faylar üzerinde gerçekleştiler” ifadelerini kullandı.

“Erzurum’u de uyardım ve 4 şiddeti üstünde sarsıntı meydana geldi”

Erzurum’bile gerçekleşen depremleri de değerlendiren Canlı, “Sabık periyot Erzurum’de üstelik zelzele oldu. Buraları de meni etmiştim. Erzurum’de olan yer sarsıntısı dümdar değil. 4 üzerinde aynı yer sarsıntısı oldu ve daha sonraları 3 civarı iki zelzele elan oldu. Burada oluşan depremleri artçı yerine bölümlendirmek akilane değil. Kahramanmaraş bölgesinde 7 üzerinde iki deprem oldu. 6 şiddetinin üzerinde 4 misil yer sarsıntısı oldu. Bunlar Gün Doğusu Küçük Asya Fay Hattı’nda gerçekleşti. 5 ve 6 üstünde gerçekleşen depremlerin çoğu çivi başına ayrımsız depremdir. Bunlara dümdar buyurmak falsolu olur” açıklamasında bulundu.

“Bingöl, Muş Varto ve Erzincan’dahi korkulu benzeri sarsıntı bekliyoruz”

Şark Küçük Asya Fay Hattı’nda oluşan sıkışmaların şimal bölgelerinde kendisini göstereceğini söyleyen Hareketli, “Erzurum bölgesini değerlendirdiğimiz antlaşma hele Bingöl, Muş Varto, Erzincan’birlikte yoğun zelzele olacağını düşünüyorum. Bu anlamda on paralık kaygım yok, olacaktır, bundan kaçış bulunmayan. Erzurum’dahi dahi hareket bekliyoruz. Bunun sebebi ise Maşrık Küçük Asya Kırık Hattı’nın alt tarafı, yani cenup kısmı bölgesinde çok tekâsüf oldu. Bu sıkışmalar şimal istikametinde katiyen kendisini gösterecektir” diye niteleyerek konuştu.

“Erzurum kırık hatları dışında kendisine özel fayları var”

Erzurum’un kendisine özel faylarının olduğunu vurgulayan Hurşit Deli Dolu, “Fakat Erzurum gayrı illere göre Şimal Anadolu Kırık Hattı (KAF) ve Maşrık Rum Kırık Hattı’nı (DAF) içerisinde barındırmıyor. Yani Erzurum’dan bu iki fay hattı de geçmiyor. Erzurum’un namına has, kendisine özel kırık hatları var. Zamanında üstelik Erzurum’da depremler oldu” dedi.

“Sarsıntı periyotları değişiklik gösterir”

Ara Sıra depremlerin hangi antlaşma olacağının banko bilinemeyeceğini de kaydeden Hareketli, “Şuna dahi açıklamak geçişsiz bazı depremlerin gerçekleşme periyodu 30-40 yılda tıpkı, bazıları 500 yılda tıpkı, bazıları bile 200-300 yılda benzeri gerçekleşiyor. Örneğin Van depremi, o bölgede Muradiye depremini biliyoruz. Ancak önceki yıllarda olan Van depremini kimesne tutum etmiyordu. O zelzele hayalet bire bir faydan meydana geldi. Bu yönde Erzurum’daki depremin hangi ant olacağıyla ilişkin net benzeri bilgi veremeyiz” şeklinde konuştu.

“Gündüz Feneri Yarımadası Türkiye’yi itiyor ve yapılan yapı zeminleri çokça heybetli”

Binaların yapılmadan ilk alelhusus dayanaklık etmek etütlerine dikkat edilmesi gerektiğini tamlayan Hareketli, “Kayırıcı Gündüz Feneri Yarımadası Türkiye’yi itiyor. Şarki Anadolu Fay Hattı’nın doğu tarafını itiyor. Bunu dahi fayları incelediğimizde görüyoruz. Tren raylarının kısaca kendisine 3 metre atım göstermesi bunun belirtilerinden aynı tanesidir. Bu kesim mutlak Erzurum’u dahi etkileyecektir. Bingöl’ü, Muş Varto bölgesini ve Erzincan’ı üstelik etkileyecektir. Erzurum’bile çok bulundum ve Türkiye’nin hareket üstüne, zelzele olmadan geçmiş alması gereken önlemler var. Muhakkak binalar yapılmadan evvel dikkatle dayanaklık etmek etütleri yapılması gerekiyor. Gâh müteahhitler bunu on paralık önemsemiyor, onlar aldıkları paraya bakıyorlar. Aslında bu zemin etütlerinin yapılması, binaların bölgeye akla yatkın mensur edilmesi zorunlu durumda bulunuyor. Fakat bu konuda kapsamı müteahhitler belirliyor. Maliyeti onlar belirliyor. Yapıyı gıyaben medar etüdü raporu verenler üstelik var. Bunlara birlikte kesin tedbir alınması gerekiyor” dedi.

“Alüvyonal zeminlere nesir edilen binalar haddinden fazla erdemli belki yıkılır”

Alüvyonal bölgelere nesir edilen binaların ise genelde yıkıldığını söyleyen Jeofizik Mühendisi Hurşit Deli Dolu, “Alüvyonal ortamlarda yapılar kuruluyor. Bu alanlara çatı açmak haddinden fazla risklidir. Vadi tersine az buçuk henüz irtifa kesimlere çatı ayırmak çokça henüz sağlıklıdır. Kaya ortamlara yapılan binalar daha akva oturuyor ve daha kuvvetli oluyorlar. Yer alanlardan örneğin Hatay mahdut oldu. Amik Ovası yerle ayrımsız oldu. Yıkıntıların yeryüzü çok olduğu zeminlere baktığımız antlaşma bilcümle alüvyonal bölgeler olduğunu görüyoruz. Buralar yıkılmaya müsait zeminler. Bu zeminlerde yapılacak binalara haddinden fazla dikkat emretmek geçişsiz. Erzurum’de üstelik umumi namına

alüvyonal ortamlara binalar müesses. Alüvyonal düzlem dediğimiz kum, kil, çakıl taşı üzere şeylerin sıkışık gelmesi, deprem takkadak mükerrer yüke sebep oluyor. Örnek namına bir boksörün sonsuz ağırlık atması gibidir. Deprem dangadak bina içerisine giriyor. Yapı içerisine girince kiriş ve kolonlar birbirine balyoz üzere çarpmaya başlıyor. Nedeniyle kiriş ve kolon birer tahripkâr eleman kendisine davranıyor. Saha altındaki deprem ne kadar yüksekse yapıya üstelik o büyüklüğünde faziletkâr ayrımsız dara biniyor. Bu bile ne efsus kim yıkılmalara neden oluyor. Medar sıvılaşmaları bile meydana geliyor ve binalar ne büyüklüğünde akva olsa birlikte istinatgâh çürük olduğu üzere bina temelle bu arada canip yatıyor. Bu bölgelerde önlemler alınmalıdır” diye konuştu. – ERZURUM